Naczelny Sąd Administracyjny podjął decyzję, która może zmienić oblicze turystyki w polskich górach. Zakopane – stolica Tatr odwiedzana rocznie przez miliony gości – od lat pobierało opłatę klimatyczną mimo problemów z jakością powietrza. Sprawa trafiła do najwyższej instancji administracyjnej dzięki determinacji katowickiego radnego, który zakwestionował prawo miasta do egzekwowania tej opłaty.
Prawne podstawy pobierania opłaty klimatycznej
Opłata klimatyczna może być wprowadzana wyłącznie w miejscowościach spełniających rygorystyczne kryteria dotyczące czystości powietrza i walorów środowiskowych. Przepisy jasno określają, że taka danina jest uzasadniona jedynie tam, gdzie turyści mogą korzystać z rzeczywiście czystego i zdrowego klimatu. W praktyce oznacza to konieczność utrzymania odpowiednich standardów jakości powietrza przez cały rok, nie tylko w okresach pozasezonowych.
Zakopane od lat zmaga się z problemem smogu, szczególnie intensywnym w miesiącach zimowych. Pomiary stacji monitoringu środowiska regularnie wykazują przekroczenia dopuszczalnych norm zanieczyszczeń, co stawia pod znakiem zapytania zgodność z prawem pobierania dodatkowych opłat od turystów.
Droga przez sądy – kluczowe etapy sporu
Patryk Białas, radny z Katowic znany z działalności na rzecz ochrony środowiska, zdecydował się na formalne zakwestionowanie praktyk stosowanych przez zakopańskie władze. Jego skarga przeszła przez kolejne instancje sądowe, by ostatecznie trafić przed Naczelny Sąd Administracyjny.
26 sierpnia 2025 roku NSA odrzucił skargę kasacyjną gminy Zakopane, potwierdzając tym samym wcześniejsze orzeczenia niższych instancji. Decyzja ta ma charakter prawomocny i oznacza definitywne zakończenie sporu na korzyść skarżącego.
Finansowe konsekwencje dla budżetu miasta
Dotychczas Zakopane pobierało od turystów 2 złote za każdą rozpoczętą dobę pobytu, co przekładało się na roczne wpływy rzędu 4,5 miliona złotych. Te znaczące środki zasiliły budżet miasta przez lata funkcjonowania systemu opłat klimatycznych.
Orzeczenie sądu oznacza nie tylko konieczność zaprzestania pobierania opłaty w przyszłości, ale także potencjalną konieczność rozliczenia się z dotychczasowej praktyki. Władze miasta będą musiały znaleźć alternatywne źródła finansowania inwestycji, które do tej pory były wspierane z tych wpływów.
Prawa turystów po wyroku NSA
Podróżni, którzy w ostatnich latach uiszczali opłatę klimatyczną podczas pobytu w Zakopanem, zyskali podstawę prawną do dochodzenia zwrotu niesłusznie pobranych środków. Kluczowe znaczenie ma zachowanie dokumentów potwierdzających wpłaty – paragonów, potwierdzeń przelewów czy innych dowodów finansowych.
Proces odzyskiwania środków może wymagać złożenia odpowiednich wniosków do gminy lub – w przypadku odmowy – skierowania sprawy na drogę sądową. Turyści planujący przyszłe pobyty w Zakopanem mogą natomiast oczekiwać, że opłata klimatyczna nie będzie już pobierana przez obiekty noclegowe respektujące wyrok sądu.
Wpływ na inne ośrodki turystyczne w Polsce
Precedens stworzony przez sprawę Zakopanego może mieć daleko idące konsekwencje dla całego sektora turystycznego w Polsce. Inne miejscowości pobierające opłaty klimatyczne będą musiały dokładnie przeanalizować, czy rzeczywiście spełniają wszystkie wymagane prawem kryteria.
Orzeczenie NSA stanowi jasny sygnał, że pobieranie opłat klimatycznych musi być uzasadnione faktyczną jakością środowiska, a nie jedynie statusem miejscowości turystycznej. To może doprowadzić do rewizji praktyk stosowanych w innych popularnych destynacjach górskich i nadmorskich.
Przyszłość turystyki w stolicy Tatr
Wyrok sądu stawia przed Zakopianem podwójne wyzwanie. Z jednej strony miasto musi poradzić sobie z utratą znaczących wpływów budżetowych, z drugiej – ma szansę na przekształcenie się w bardziej ekologiczny i transparentny ośrodek turystyczny.
Długoterminowo decyzja NSA może okazać się korzystna dla wizerunku Zakopanego. Miasto, które rzeczywiście poprawi jakość powietrza i wprowadzi skuteczne rozwiązania ekologiczne, będzie mogło w przyszłości ponownie ubiegać się o prawo do pobierania opłaty klimatycznej – tym razem w pełni uzasadnione stanem środowiska.
Nowy rozdział w relacjach z turystami
Orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego kończy wieloletni spór prawny, ale otwiera nowy etap w rozwoju turystyki górskiej w Polsce. Zakopane staje przed koniecznością redefinicji swojej polityki wobec odwiedzających, a turyści zyskują nie tylko finansową ulgę, ale przede wszystkim gwarancję większej transparentności w naliczaniu opłat. Sprawa ta może stać się katalizatorem pozytywnych zmian w całym sektorze, prowadząc do rzeczywistej poprawy standardów środowiskowych w polskich miejscowościach turystycznych.